Do tính cách đọc thơ hoàn toàn chủ quan như đă nói ở trên, xin bạn đừng xem đây như một thiên khảo cứu hay một bộ sưu tập về thi ca Việt-nam. Tôi đọc bằng cảm xúc, không đọc bằng kiến thức. Nếu những lời bàn nào đó của tôi đối với một bài thơ mà không đúng ư tác giả th́ chẳng có nghĩa rằng tôi hiểu sai đâu, mà chỉ v́ tôi đọc thơ tác giả đó bằng cái hồn, cái giọng, cái cảm xúc của tôi đấy thôi. Xin đừng càm ràm, phiền trách. (Vả chăng, này các thi nhân, các bạn có thể nào chỉ tôi làm thơ cách sao mà không bị người khác hiểu sai ư không?) (trích LỜI THƯA của Vĩnh Hảo viết cho các trang "Đọc thơ")

 

 

 

Vơ Doăn Nhẫn

 

 

 

 

Ông là giáo sư Triết, dạy ở trường Vơ Tánh Nha Trang. Tôi không có duyên học Triết với ông. Chỉ được học ông hai lớp Giảng Văn lúc c̣n ở Đệ Thất và Đệ Lục (lớp 6 & 7 sau này). Những ǵ ông dạy lúc ấy, tôi trả lại ông từ sau mỗi niên khóa rồi; bây giờ chẳng c̣n nhớ chi cả. Chỉ nhớ mang máng ông giảng hay, kể chuyện và cười có duyên.

 

30 năm sau, t́nh cờ được gặp lại ông trên đất Mỹ. Tṛ nhớ thầy, thầy chẳng nhớ tṛ. Dĩ nhiên. Thầy-tṛ chẳng có kỷ niệm ǵ nhiều để kể cho nhau. Chỉ hỏi thăm nhau về đời sống; và tôi ngạc nhiên biết được là ông đang mở lớp dạy đàn. Lâu nay tôi không nghĩ ông là con người tài tử văn nghệ đến thế. Trong mắt tôi, ông lúc nào cũng là một nhà giáo nghiêm túc, đạo mạo... Hóa ra, tôi nh́n lầm. Đọc Rừng Phong, Thu Đă... tuyển tập văn thơ của ông (xuất bản năm 2000) mới thấy được con người thật của ông. Và chính nơi tác phẩm này, ông đă biểu lộ tài hoa lịch lăm của một nghệ sĩ đa năng, dạo lướt thong dong trên những cung bậc sâu thẳm dị thường của văn chương, triết học, và đặc biệt là thi ca... 

 

Tôi vốn dốt về triết, nên cũng chẳng muốn bàn luận ǵ những bài biên khảo, tùy bút, truyện ngắn... của ông nơi tác phẩm ấy. Chỉ xin đọc nơi đây một vài bài thơ của ông. Đọc để thấy con người thi sĩ của ông. Đọc để không c̣n bị ám (cái) ảnh ông thầy giáo ngày xưa nữa.

 

Thơ ông là nỗ lực của cái thanh, cái đẹp, vươn khỏi sự dung tục tầm thường của đời sống chung quanh. Ông xác tín về khả năng cứu rỗi cuộc đời của nghệ thuật. Do niềm xác tín ấy, ông luôn nh́n thấy cái Chân, cái Thiện, và cái Mỹ ở bất cứ nơi đâu -- dù rằng có khi ông phải mỉa mai, châm biếm, và.đôi khi thách đố trước sự chèn lấn của điều xấu ác và phi nghệ thuật. Và nhờ thế, ông đă sống, đă lướt qua được bao phũ phàng, đắng cay, nhục nhằn trong một xă hội băng hoại, tuột dốc. Trong thơ, đôi lúc ông phải dùng những từ ngữ không được thanh để diễn đạt trung thực cái bẩn của con người và cuộc đời; dù vậy, ông vẫn cứ như hoa sen, thơm sạch trong miền xú uế. Ông đă thành công (dù con người ở nơi ấy, và cuộc đời ở nơi ấy, vẫn tiếp tục bẩn). Từ chức năng nhà giáo cho đến chức năng của một nghệ nhân, ông đều đă làm tṛn. Hai chức năng ấy, nơi con người ông, không mâu thuẫn chút nào. Đó là bản sắc của văn, của thơ và của con người ông vậy.

 

Sống Chết (1)

Trước nẻo thời gian ta bất lực

Đành ḷng để quá khứ đi qua

Tương lai? Cái chết là qui luật

Hiện tại phù du một sát na

 

Đường về xứ chết chừng bao dặm

Nắng đă lên bừng sáng lối đi

Có chắc nông sâu vùi một nấm

Đời chưa thấu, thấu lẽ huyền vi!

 

Giọng ḿnh hay tiếng của đêm đen?

Tiếng của đêm trường vốn đă quen

Giọng của ḿnh ôi sao quái lạ!

Thôi đành nhắn gió gọi tên em.

 

Hết ngủ nằm nghe trong vắng lạnh

Tim ḿnh đập nhịp thuở đôi mươi

Dù ta đến tuổi tri thiên mệnh

Sợ chết v́ chưa hiểu lư trời.

 

Đă hẳn môi tim rày khép măi

T́nh xưa gởi gió rủ mây bay

Nghe người đă chết sầu đơm trái

Rụng xuống mồ xanh ngủ giấc say.

 

Sống Chết (2)

Lạnh lẽo thê lương tường trắng toát

Một người bệnh nặng trở nằm nghiêng

Mơ hồ tiếng búa đinh chan chát

Đóng sập quan tài nắp ván thiên.

 

Giă biệt cung trời về ngục đất

Trầm ḿnh suối lửa gọi tên ta

Non cao tuyết trải quanh bờ vực

Nuốt chửng hồn người đội lốt ma

 

Hết ngủ nằm nghe trong vắng lặng

Giọng ḿnh hay tiếng của đêm đen?

Đường về cơi chết chừng bao dặm

Mà giữa hoàng hôn đợi nắng lên?

 

Đứng giữa hoàng hôn đợi nắng lên

Tà dương cứ ngỡ ánh b́nh minh

Sao hôm lặn ngỡ sao mai mọc

Cát bụi người về nát tuổi tên.

 

Thấy dáng mùa xưa trong nắng hạ

Thu vàng trải áo khắp rừng phong

Bài thơ thu trước ghi trên lá

Gió cuốn bay vèo giữa khoảng không.

 

Chết Giữa Lời Ca

Có một loài chim tên của em

Cũng chỉ hát về đêm

Lúc vườn đen rạng rỡ ánh trăng lên

Khi vũ trường ngợp khói thuốc hơi men

Sặc sụa trận cười nghiêng ngửa

Như những chiều êm ả

Đẫm sắc hương hoa

Của rừng xa theo gió lạ vào vườn.

 

Ôi rực rỡ vũ trường em hát xuống

Nh́n từ cao em ngỡ khúc nghê thường

Của cắc ké kỳ nhông và khỉ vượn

Thời hoang sơ đầy thác loạn mê cuồng.

 

Chim hót vườn trăng mũm mĩm

Ngây thơ như cảnh địa đàng

Bỗng một bầy heo ủn ỉn

Vén xiêm trật áo sỗ sàng

Chim hót đàn heo tủm tỉm

Lim dim tấm tắc nhạc vàng.

 

Em hát cho đời cho cả chim

Hồn nhiên như nhịp của con tim

Như sông nước chảy xuôi về biển

Ánh sáng ban ngày bóng tối đêm.

 

Người ta nhảy, ôm nhau, quên nhịp điệu

Nghệ thuật ǵ khi ít tỉnh nhiều mê?

Lời ca loăng trong không gian tục tĩu

Trời sinh chim nào hót để heo nghe!

 

Giữa bản t́nh ca lăng mạn

Họa mi thổ huyết đêm xuân

Máu đỏ hí trường b́nh thản

Vườn sao mắt lệ âm thầm.

 

Hiện-tại thương ǵ Kư-văng

Cầm ca mệnh bạc lẽ thường

Cánh hạc lưng trời lăng đăng

Bầy heo ưỡn ẹo về chuồng.

 

Sao rụng đường bay đứt đoạn

Ch́m trong bóng tối mịt mùng.

 

Vắng Tri Âm

Mỏi mắt chờ tri âm chẳng thấy

Đường chiều lữ khách chẳng c̣n ai

Người về chuốc rượu tim run rẩy

Mặc xác thân người uống miệt mài.

 

Tri kỷ khuyên ta đừng uống rượu

Rượu cay nồng đốt cháy tim sầu

Rượu hóa thời gian thành vĩnh cửu

Không gian thành vũ khúc muôn màu.

 

Mộng một chiều xuân thêu lụa nắng

Nhà bên bờ suối chỉ hai ta

Nghe đàn tri kỷ thương tay trắng

T́nh mộng đàn xa bạn cũng xa.

 

Tách Cà Phê

Ta nhen ngọn lửa bập bùng

Củi nỏ reo vui mùi bếp nóng

Môi khô nhớ tách cà phê nâu sẫm

(màu mắt em lẩn trốn giữa đêm đen)

Uống giọt mặn bâng khuâng tan chầm chậm

(lệ em cười) theo máu ấm về tim.

 

Buồn mũi kim len lỏi giấc cô miên.

 

Đĩa tách sứ thân em ngời tuyết trắng

Nước đen huyền thánh thót nhạc thời gian

Tỏa sực nức mùi thơm sao vị đắng

Khuấy không gian t́m một thoáng mơ màng

 

Yêu khổ quả

Sầu đêm

Hương nhớ lửa

Em dịu mềm quyến rũ tựa phù hoa

Ngày soi gương bắt gặp tháng năm qua

Ôm nức nở t́nh thiên đường rệu ră.

 

Ảo Vọng

Kẻ đứng bên kia bờ ảo vọng

Nh́n theo cơn lốc xoáy gịng đời

Thuyền ai bốc lửa, tim ai bỏng

Tuyết đổ, hoa hoan lạc ră rời.

 

Đă trót không làm hoa hiện hữu

Đừng buồn hoa nở dưới mưa đông

Mơ người từ độ hoa đương nụ

E ấp vườn xuân ngập nắng hồng.

 

Đốt đuốc giữa trưa t́m hiện hữu

Đêm về khắc khoải với hư vô

Liêu trai yểu điệu quỳ dâng rượu

Mả lạng Vu sơn chợp giấc hồ.

 

Tỉnh giấc vàng kê, say giấc bướm

Quỳnh hoa nở trắng giữa đêm đen

Chung trà để nguội hương không đượm

Hứng giọt sương khuya rụng ướt thềm.

 

Đập vỡ thời gian t́m vĩnh cửu

Ôm chầm hiện tại thoắt phù du

Quên đi huyền sử trăm năm cũ

Chẳng có ai người khóc Tố Như.

 

Trở lại trần gian t́m một thuở

Nguồn Đào, Lưu Nguyễn nhớ sông Tương.

Kỷ niệm xa xưa toàn vụn vỡ

Người ôm mặt khóc giữa vô thường.

 

T́nh Trăng

(tặng những tâm hồn yêu trăng)

Trăng ơi ta ướm một lời

Trần gian đếm được mấy người yêu em?

Đời buồn tàn tuổi hoa niên

Đợi em từ lúc chiều nghiêng dáng sầu

Thiếu em mây nước đục ngầu

Thiên đường địa ngục một màu hồng hoang.

Nhớ em lầu nhớ hạc vàng

Tầm dương vắng bặt kẻ đàn người nghe

Em về bạc suối vàng khe

Kim cương thác đổ pha lê mặt hồ.

Em về hiện thực thành mơ

Ḍng đời cát bụi ḍng thơ diễm t́nh.

Hoàng hôn, em gọi b́nh minh

Mời em rượu cúc xem quỳnh nở hoa.

D́u em về tận pḥng ta

Đừng cho chú Cuội cây đa lẻn vào

Bên trời chớp mắt v́ sao

Người ra đóng cửa t́m vào ái ân

Thơm em da thịt trắng ngần

Yêu em thể phách tâm thần tả tơi

Tàn đêm tiếng vạc lưng trời

Em đi khuất nẻo non đoài mù sương

Đời ta một kiếp không thường

Hương hoa vẫn ngát cuối đường hư vô.

Trăm năm về một nấm mồ

Chờ em vầy cuộc giấc hồ liêu trai.

 

 

 

 

 

Trở về mục Đọc Thơ