Vơ Hồng

 

 

 

 

NHÀ VĂN VƠ HỒNG

(1921 - 2013)

qua đời lúc 14 giờ chiều ngày 31 tháng 3 năm 2013 tại thành phố Nha Trang, Việt Nam. Thọ 92 tuổi. 

 

Ở đây tôi không muốn bàn luận, phân tích, hay cất lời ca tụng về văn chương và văn nghiệp của nhà văn Vơ Hồng, mà chỉ muốn ghi lại một kỷ niệm nhỏ của đời tôi khi nhớ về ông.

Tôi được đọc hai tác phẩm của ông từ thuở niên thiếu. Lúc ấy, người giới thiệu tôi đến với văn chương Vơ Hồng là người anh kế, Vĩnh Hiếu, 12 tuổi. Người anh này đă đọc truyện Vơ Hồng rồi giới thiệu cho đứa em 11 tuổi, là tôi. Anh ấy trực tiếp học nhà văn Vơ Hồng (môn ǵ đó, h́nh như là Việt văn) ở trường Bồ Đề Nha Trang. Cũng chính nhờ người anh này mà tôi được biết mặt, ṿng tay cúi đầu chào "Thầy Vơ Hồng" khi ông đến thăm song thân của tôi.

Có thể nói truyện dài đầu tiên tôi đọc trong đời là "Nhánh Rong Phiêu Bạt" của nhà văn Vơ Hồng, đọc từ năm 1970 khi tác phẩm vừa được xuất bản. Sau đó là cuốn "Trầm Mặc Cây Rừng." Rồi lác đác suốt mấy mươi năm sau đó, chỉ được đọc những truyện ngắn và tùy bút của ông qua báo chí và các websites.

Kư ức từ ấu thời của tôi chỉ ghi nhận được h́nh ảnh ông nhà văn cao nghệu, bước đi chầm chậm, nói năng nhỏ nhẹ... Nhưng có lẽ văn chương của ông đă đóng một dấu ấn sâu đậm trong ḷng tôi, cũng như trong đời làm văn của tôi. Văn, truyện của ông, từ nhỏ đến lớn, lúc nào đọc tôi cũng rơi lệ, cảm động, và hạnh phúc.

Ông là nhà văn lặng lẽ, hiền lành nhất, và chính cái lặng lẽ hiền lành này đă ảnh hưởng thật rộng và sâu đến nhiều thế hệ cầm bút (hay không cầm bút) đi sau ông.

Nếu phải dùng lời ngắn để mô tả về ông, tôi sẽ nói: một nhà văn trầm mặc sâu sắc, một nhà giáo mẫu mực đáng kính đáng yêu, một người cha tuyệt vời cho bất cứ đứa con nào trong cuộc đời.

Tôi muốn, lại được một lần, như cách nay trên 40 năm, ṿng tay cúi đầu trước Thầy Vơ Hồng, và được ông xoa đầu một cái thân thương...

Sau đây là tất cả thơ của Nhà văn Vơ Hồng, trích từ mục thơ "Thời Gian Mây Bay" của ông (nguồn: www.vohong.de ) . Mục này chỉ có vỏn vẹn 9 bài thơ được lưu lại từ quăng đời 90 năm của một nhà văn lặng lẽ ở thành phố biển Nha Trang.

 

Di Ngôn

 

Sau khi tôi chết
Xin giữ y nguyên dùm mọi dấu vết
Của những ngày u buồn trĩu nặng hồn tôi
Đây: cây bút màu đen sớm tối không rời
Đây: cuốn vở cất đầy những mảnh ḷng hiu hắt
Kia:  chồng sách không bao giờ ngăn nắp
Này: góc vườn, hoa rụng trải lối đi
Trên khung rào thưa, lá khẽ thầm th́ 

Nơi sân thượng xin để nguyên chiếc ghế
Kê sát lan can, hướng xuống mặt đường
Nơi những đêm dài, trong tối đầy sương
Tôi ngồi lặng, mắt chong chờ đợi
Đợi một người đi không hẹn trở lại

Hun hút đường dài... vun vút xe qua
những dáng ngược xuôi... những cặp hẹn ḥ
Bầy chó lang thang... hàng cây đứng lặng
Chia sẻ nỗi niềm: từng ngôi sao xa

Người đi không về. Giờ đang nơi đâu?
Cực lạc non Bồng hay cơi Diêm phù
Đêm trắng trải dài... . Mỏi ṃn đêm trắng
Canh hai... canh ba... từng canh qua mau

Cho đến một ngày kia... tôi sẽ nhẹ nhàng giă từ
Hạnh phúc yêu thương... Băng giá mây mù ...
Nhưng trên sân, chiếc ghế cô đơn uy nghi c̣n đó
Tiếp tục ngồi chờ, lặng lẽ chờ cho măi đến thiên thu.

(Vơ Hồng - 1989)

 

 

Cánh hoa đầu tiên

 

Năm năm về sau, mười năm sau

Khi đôi mái tóc sắp phai màu

Có bao giờ nhớ, em thầm nhắc:

- Anh ấy bây giờ biết ở đâu?

 

Dăm lá thư mang về nét chữ

Xa hơn những kẻ rất xa vời

"Ngày xưa..."  nhưng nghẹn thôi không nói

Mơ lại làm chi, chuyện đă rồi.

 

Ừ nhỉ ngày xưa yêu biết bao

T́nh trong như nắng buổi mai nào

Mẹ nh́n đôi lứa, thầm mong ước

Cho chúng yêu nhau đến bạc đầu

 

Nhưng ôi ! Chinh chiến tràn muôn nẻo

Anh lạc chân mây, em cuối trời

Chờ đợi, nhưng đâu chờ măi được

Xe hoa...  em phải lấy chồng thôi

 

Ước xưa đă lỡ, mộng xưa tan

Một chút mong thôi cũng bẽ bàng

Mười mấy năm rồi tin tức bặt

Âm thầm không một cánh thư sang.

(1943)

 

 

Tấm lịch ngày đông 

 

Ngày em đau, anh ḍ từng tờ lịch:

- Sắp Đại hàn, em có mỏi ḿnh không?

C̣n đúng năm hôm đến ngày Tiểu tuyết

Ôi bao giờ cho chóng hết mùa đông ?

 

Mùa đông lạnh lùng tiết trời thay đổi

Em ủ ê theo gió sớm mưa chiều

Em sợ anh buồn, gượng cười nói dối

- Anh yên tâm, em chẳng thấy mệt nhiều

 

Chẳng mệt nhiều mà đôi môi nhợt nhạt

Mắt thẫn thờ, bàn tay yếu run run

Anh lại lo âu đếm từng tờ lịch

Mong ngày giờ mau đến tiết Xuân phân

 

Mưa đông kéo qua... Chuyển sang nắng hạ

Nuốt lệ thầm nh́n em yếu từng ngày

Như một đóa hoa đến thời tàn tạ

Em nhẹ nhàng bỏ anh lại, em đi

 

Từ em mất rồi, lịch không ai xé

Tháng ngày qua mà xấp lịch vẫn dày

Xé để làm ǵ? Ngày nào cũng tẻ

Cũng u buồn th́ xé để mong chi?

(1960)

 

 

Ngôi sao làm chứng

 

Ngày xưa trong đêm tối

Bên tai em anh nói:

"Anh yêu em".  Êm đềm

Em ngước nh́n trời cao

Lóng lánh một v́ sao.

 

Hỡi ngôi sao chứng kiến thuở yêu nhau

Ngươi nhấp nháy hân hoan như muốn bảo:

"Ta biết hết!... Ta biết rồi! Diễm ảo.

Khi sao thưa soi sáng mối t́nh đầu.

 

Nay nh́n qua khung cửa

Chợt thấy ánh sao xưa

nhưng em không c̣n nữa

Mộ phần cách nắng mưa 

 

Sao c̣n đó mà người yêu đă khuất

Nàng ở đâu, sao có biết nhắn dùm

Nàng có như ta đêm nay thổn thức

Nh́n sao xưa mà ḷng thấy bâng khuâng?

 

Ngày xưa sao hữu ư

Nh́n ta yêu, sao ranh mănh mỉm cười

Hôm nay sao vô t́nh

Thấy ta buồn mà sao vẫn làm thinh

 

Nhưng cô đơn ta biết ngỏ cùng ai

Chỉ ngỏ cùng sao chong mắt canh dài.

Tự thuở mất nàng ḷng ta câm lặng

Giữa dân gian mà như thấy lạc loài

 

Nhớ ngày c̣n thơ

Dưới sao nô đùa

Đến tuổi mơ mộng

Nh́n sao hẹn ḥ

Khi đời lẻ bóng

Sao nhắc người xưa 

 

Sao đánh dấu từng quăng đời nhỏ nhặt

Từng lớp người, từng thế hệ trôi qua.

Sao sáng lung linh, sao tỏ, sao mờ

Nhưng vĩnh viễn không bao giờ sao tắt

 

Hỡi em yêu mấy năm rồi cách biệt,

Để nhớ em, ta dành những buổi chiều,

Những tối lẻ loi, những khuya gối chiếc

Khi cuối trời sao tỏa ánh cô liêu.

(1961)

 

 

Hoa chỉ nở một lần 

 

Tôi là giống chim hoang, con chim Hồng, chim Hộc

Loài chim trời quen vỗ cánh bay cô độc

Em thương con chim, muốn nâng niu chăm sóc trong lồng

Đẹp. Nhưng hẹp. Do xă hội đă đặt bày kích thước

Con chim sợ. Nó chưa quen quy ước 

 

Tôi bảo em: Hăy ráng đợi chờ

T́nh yêu và thời gian sẽ dạy con chim xếp hẹp bớt đôi cánh.

Và dạy em nới rộng cái lồng hoặc dẹp bỏ cái lồng đi

Mà chỉ cột bằng sợi dây t́nh cảm nơi chân để giữ con chim khỏi bay. 

 

Tôi là giống cây rừng, là loài cỏ dại mang tên "mắc cỡ"

Lá nhỏ khiêm cung bao quanh nụ hoa tím nhạt dịu dàng.

Nhưng hễ bước chân ai đến gần: lá khép kín lại vội vàng.

 

Tôi là giống thạch quỳ sống đơn côi giữa đại dương hoang vắng

Vươn những cánh tay mềm mại khi biển êm sóng lặng.

Nhưng chợt nước xao: vội vă thu về hết mọi giác tu

Lặng lẽ. Quạnh hiu. Cách biệt. Thâm u

Hăy nhẹ nhàng: Hoa chỉ nở một lần thôi.

 

 

Phù thế

 

Người đứng thẫn thờ, buồn hay vui đây?

Thương kẻ khuất mặt? Ai thương dùm mi?

Ảo hóa. Ảo hóa. Thân phù du nhỏ

Vinh nhục sướng khổ nặng đôi vai gầy.

So với quá khứ, mi là hiện tại

Hiện tại cụ thể, huy hoàng; vĩ đại

Nhưng luật Vô thường đang hủy thân mi

Một nắm xương trắng, danh vọng c̣n ǵ?

Trung liệt, gian thần... nấm mồ trăng dăi

Hoa rừng nở thắm. Chập chùng núi đồi

Tạo hóa vô t́nh, kiếp người đày ải

Mới nắng mai đó, hoàng hôn xuống rồi.

Hỡi thân phận, giấc mơ trăm năm

Băi bể nương dâu, rút ruột tơ tằm

Sao không ngàn năm, vạn năm, vĩnh viễn 

không gian bất tận, thời gian vô cùng?

 

 

Quạnh hiu 

 

Năm giờ sáng mở mắt

Nh́n quanh: chỉ ghế bàn

Thèm thấy một khuôn mặt

Thèm nghe tiếng dịu dàng 

 

Mười giờ đêm thâm u

Bóng tối như cơi chết

T́nh yêu, t́m nơi đâu

Hạnh phúc, chào vĩnh biệt 

 

Vậy đó, ngày bắt đầu

Vậy đó, ngày kết thúc

Những ngày nặng buồn đau

Một chuỗi ngày tù ngục.

 

 

Những tối thứ ba

 

Tối thứ ba này em đến thăm anh

Trăng dăi gót chân, gió hát trên cành

Áo trắng đơn sơ. Cầm tay muốn nói:

- Trời hôm nay v́ em mà thêm xanh

 

Muốn nói thật nhiều nhưng không thể nói

Chỉ lặng nh́n em, mắt đen vời vợi.

Em ngồi kia nhưng lát nữa c̣n đâu?

C̣n lại cùng anh chỉ có đêm thâu

 

Tuy vậy niềm vui em vừa mang tới

Giúp anh vui cho măi đến cuối tuần

Những tối thứ ba ḷng anh sống lại

V́ bên em đời mới có mùa xuân. 

(1973) 

 

 

Ba Mươi năm sau 

 

Nhờ đất cho món ăn

Nhờ nước đưa thức uống

Hô hấp nhờ khí trời

Mà cây đầy sức sống

 

Cũng vậy ba đứa con

Truyền cho cha sinh lực

Lao khổ dầu sớm hôm

Cô đơn dù nhức buốt

Nhưng nh́n con lớn khôn

Cha quên mọi cơ cực

 

Đứa Út vừa lên ba

Biết Mẹ qua tấm ảnh

Miệng chỉ quen gọi cha

Khi đói và khi lạnh

 

Chị lớn chín tuổi tṛn

Đóng vai người Mẹ nhỏ

Vội vă học điều khôn

Cửa nhà tập coi ngó

 

Thằng giữa khi vào lớp

Tên ḿnh tưởng tên ai

Thầy hỏi không biết đáp

Nghe chim hơn nghe bài

 

Nay các con nên người

Mỗi đứa đi một ngả

Ḿnh cha căn nhà xưa

Trông vừa quen vừa lạ

 

Không c̣n ngày gian khổ

Chỉ dư ngày tiêu điều

Vắng con như cây cỏ

Héo úa giữa quạnh hiu

 

Tuổi già ngồi ngẫm lại

Quư nhất của đời ḿnh

Là ba đứa con dại

Cha nuôi đến trưởng thành.

 

 

 

 

Trở về mục Đọc Thơ