Do tính cách đọc thơ hoàn toàn chủ quan như đã nói ở trên, xin bạn đừng xem đây như một thiên khảo cứu hay một bộ sưu tập về thi ca Việt-nam. Tôi đọc bằng cảm xúc, không đọc bằng kiến thức. Nếu những lời bàn nào đó của tôi đối với một bài thơ mà không đúng ý tác giả thì chẳng có nghĩa rằng tôi hiểu sai đâu, mà chỉ vì tôi đọc thơ tác giả đó bằng cái hồn, cái giọng, cái cảm xúc của tôi đấy thôi. Xin đừng càm ràm, phiền trách. (Vả chăng, này các thi nhân, các bạn có thể nào chỉ tôi làm thơ cách sao mà không bị người khác hiểu sai ý không?) (trích LỜI THƯA của Vĩnh Hảo viết cho các trang "Đọc thơ")       Hoàng Xuân Sơn         Thơ ông buồn vời vợi. Buồn từ trong buồn ra. Buồn từ ngoài buồn vào. Ở đâu cũng thấy buồn. Thảng hoặc có vài nơi ông đùa bỡn một chút, cũng vẫn thấy buồn thấm thía thế nào ấy--đùa cho người ta buồn rơi nước mắt. Tác phẩm của ông, tôi chỉ có duy nhất tập Viễn Phố, xuất bản từ năm 1988, nên không rõ về sau, thơ ông có khác đi chăng? Câu hỏi có hơi thừa. Chắc chắn sẽ khác đi chứ. Mọi người đều khác đi. Nhưng đọc từ Viễn Phố, tôi có cảm tưởng là mọi thứ trong đời sống, trong tư duy của Hoàng Xuân Sơn đều sẽ khác đi, nhưng hồn thơ, tứ thơ của ông... vẫn buồn nỗi buồn lâm râm dai dẳng của xứ Huế. Buồn chẳng giết ai. Chỉ gặm nhấm cho mòn những mảnh hồn muôn đời thơ dại dưới cơn bão xoáy cuộc đời.   Thoảng Tan Không có gì đâu em Chiều nay như mọi bữa Ðêm, cái chết êm đềm Vẫn nuôi ngày sống, thở   Một năm có mấy mùa Thời gian đâu trẻ lại Từng ngày qua ngày qua Tuổi tên không còn nhớ.   Trúc xanh biệt mai vàng Xui chi mùa gió chướng Ðau xót một cành lan Hôn nỗi buồn cúc trắng   Từ trăng xưa mệnh yểu Mồ khuất bóng giai nhân Bên rào thưa giậu héo Ngơ ngẩn hồn đông lân   Dấu bụi mờ thư án Dòng mực cạn khô rồi Thơ bứt nguồn lá thắm Nhạt ý tình đôi mươi   Hàng dừa cau lả ngọn Khóc vận nước ao tù Cõi mưa chiều nắng sớm Cũng hao mòn thiên thu   Không còn gì sao em Ngọt ngào son phấn cũ Cũng như làn hương đêm Thoảng tan vào cơn gió.   Mùa Ðông Sáng nay trời đóng băng Lòng cũng vừa đông đá Trong đại kiếp hằng hằng Bước chân còn xiêu ngã   Mùa đông mùa ẩn tự Trên nóc tháp chuông rền Bay đi lời sấm ngữ Tới cõi huyền mông mênh   Người mặc áo dấu đen Ði giữa trời thinh vắng Mây ở cuối lâm tuyền Ðẫm sắc chiều vô lượng   Tin ở lòng bằng hữu Ðẹp bốn mùa hoa niên Lâu ngày không thăm bạn Như thiếu cả một miền   Có di hành được không? Những sóng đời chia nhánh Ðã qua rồi phải không? Những nguồn đời bất hạnh   Về giữa phố băng tan Khuất một ngày đông chí Chờ nhau ngọn nắng vàng Hong mối sầu vạn kỷ.   Tẩy Trần Bàng hoàng những trận mưa xuân Ðầu niên tắm gội vô ngần nước trong Sợi nghiêng rượi mát cả lòng Sợi lâu rửa sạch bụi hồng thâm căn Cầu mưa ướt ngọn đầu trần Ướt đầm khô ải châu thân héo mòn Mười năm cây cỏ lầm đường Nhọc lòng đất đá hoài công đợi người Mưa còn đọng nước trên tay Tạ ơn vũ lộ một ngày đoái thân.   Quê Người Nằm đây xứ lạ quê người nhìn ra một thuở đất trời chửa quen! mưa chi sáu tháng lạnh tràn thâm chìm dưới áo tuyết dàn trắng mây buồn trơ trụi mấy hàng cây về đâu chiếc lá của ngày thu xưa? Nằm đây lọt mấy âm thừa tiếng mưa chẳng ngọt hiên nhà mái câm nhìn xuyên thấu kính tâm thần một cơn bệnh rũ mộng nằm cố hương.   Quỳnh Hương Một Ðóa Vùi Lau Lách Chiều ba mươi Tết lạnh, về không Nắng ở trên mây rụng cuối lòng Nhà ai tiếng pháo mơ hồ vắng Em từ âm vọng buổi tàn đông?   Cuối một năm hay cuối một đời Cuối thời trai trẻ biết rong chơi Từ đây nước đã khô thành cát Hết một con sông mạch máu người   Bóng lạ gương soi buồn lặng thấm Sầu che tóc rũ mắt không hồn Nắng biệt bên trời mây chợt trắng Lòng đêm cao tới mộng vô thường.   Hết một năm có gì rộn rã Vậy sao lòng vẫn thấy dửng dưng Mầu xanh dẫy chết trên cành lá Tình ái ban sơ khép nửa chừng   Khói sóng chưa tan đường mịt gió Chiều đi quanh một vẻ thờ ơ Bóng đuổi tinh vân dài mấy phía Ðời khôn nguôi một phút ơ hờ   Rồi sẽ không tìm ra nữa đâu Ngày xanh ôm mặt nhật qua cầu Quỳnh hương một đóa vùi lau lách Cồn xa cát lạnh biết nằm đau.   Cũng May Cũng may ta còn giấc ngủ Còn mơ thấy được quê nhà Cũng may tay chân còn đủ Còn lây lất sống phương xa Trái tim đêm dài trăn trở Còn mang nhịp đập ngày về Chìm trong da vàng máu đỏ Còn hai mắt giấu buồn lo Nhìn ta bước đi ngày khó Trông ta thấp thỏm đứng ngồi Tám năm xa lìa quê cũ Thấy gì trong bóng chiều rơi? Tiếc thương mây đùn trắng xóa Không mưa lòng cũng ngậm ngùi!   Cũng may ta còn nặng nợ Không quên đời gửi quê người Một chút hoài mong còn đó Ðể còn ấp ủ đầy vơi.   Ngôn ngữ thơ của ông nhẹ tênh. Không sáo ngữ. Không cường điệu. Chữ dùng đơn giản. Thơ viết như nói. Tự nhiên. Nhẹ nhàng. Mà chở một nỗi gì "nặng" tựa hư không.   Bạch Thi Trắng tinh lòng giấy những lời thơ trinh nguyên giữa bờ phúc-nạn đêm hạ huyền rủ sương tin trẻ lạc điệu cây rừng đốt lửa thơ vô ngôn cười điên mê bầy dã thú cành nguyệt quế hương thầm trăng lưỡi liềm quắc mắt chứng-nhân-thời-phế-sử mây xuống tóc trên đồi đêm ơi chao nghiêng... kỷ niệm đời núi đá xanh viết Saigon nửa đoạn những bài thơ trắng chữ nghĩa thiên-di mùa bão biển thời-gian bạo-tàn thổi lướt ngọn tháp chuông rùng mình chiếc mỏ neo ngoài khơi quăng quật người-thủy-thủ-cuồng-ngâm-con-tàu- gào-la-viễn-phố bên kia ngày vô tận một kẻ chết đứng trên đường những tờ thư cuốn đi tín-hiệu không lời buồn bã   Có những bài thơ trắng như cõi lòng rỗng không.   Buồn đời. Buồn tình. Buồn cho người. Buồn cho mình. Buồn vì tất cả. Ðôi khi gắng gượng ngoi lên bằng thiền tập, nội quán... mà nỗi buồn vẫn cứ bám lấy, bằng một hình thức khác. Nhưng ít nhất thì qua những cố gắng như vậy, người ta hiểu rằng, ông rất vững chãi. Ông ôm nỗi buồn như cái phao, trôi qua dòng sông cuộc đời biến loạn, phù ảo. Ông không oán ghét cái phao. Ông thủ thỉ nói chuyện, tâm tình với nỗi buồn của ông. Dòng thơ buồn như vậy, không dìm ta xuống mà lại nâng ta lên. Nét riêng của thơ Hoàng Xuân Sơn, theo tôi, là ở chỗ đó.   Ðịnh Lực Ngồi đây định lực hao mòn Ra vào thấp thoáng tựa hồn quỷ ma Ngồi đây lẩn bóng dương tà Ngộ đêm tóc trắng mù sa tuổi đời Qua đường lánh một niềm vui Từng khung kỷ niệm buốt trời xưa đi Ngồi đây lạnh buổi phân kỳ Vẫn hồn thiếp mộng hồi qui bến nào Nghe buồn vỡ ngọc trầm châu Hoa vàng mấy thuở nhành trao lại người Ngồi đây hẫng một môi cười Cũng đành vấn lệ sầu nguôi một mình.   Thiên Sử Lên đồi sương ướt cỏ vàng Hồi chuông phá tịch vỡ ngàn thông xanh Bỗng nhiên trời đất trao tình Con chim ẩn sắc trên cành hư vô Nhìn nhau khe suối hững hờ Ðêm qua vũ nguyệt dưới bờ trúc hiên Về thôi một cõi ba miền Môi đời đã nhạt mầu thiên sử buồn.   **********   (viết thêm ngày 6/6/2002) Tuần trước nhận được tập thơ của thi sĩ Hoàng Xuân Sơn gửi tặng. Thật vui. Tập thơ đẹp, mới toanh trên tay mình, nhưng nhìn lại năm xuất bản thì đã gần 10 năm trước. Té ra mình đọc thật ít, và đọc thật chậm. Thơ người đã có lâu rồi mà nay mới được đọc. Hí hửng lật ra đọc ngay. Tựa thi phẩm này là Huế Buồn Chi. Nữa, lại buồn nữa rồi. Ông này cứ ưa lấy buồn ra mà giỡn, mà chọc người ta. Vậy mà người ta cứ thích đọc thơ buồn của ông. Ðọc tựa đề đã thấy buồn trước rồi, nhưng đâu có ngán, cứ lật ra mà đọc. Cái buồn trong thơ ông... đọc nghe "đã" lắm. Chẳng làm ai sợ cả. Vậy thì, đọc tiếp vài bài lục bát thật tuyệt:   Gọi Vong một mai cổ tháp lòng anh đá sầu rêu thảm khóc thành thị em từ trăng u uẩn xuống thềm sông gầy kỹ nữ đêm đêm gọi về gọi buồn am miếu sắt se gọi vong liễu, hạnh đầu hè thảm thương.   Tỏ Tình đã nghe trăng hú lần nào một đêm nằm gối trời sao ngợp hồn ô thân nhỏ bé như còn mà chân sương lạc về non cao đầy em như phiền muộn đông tây mới đêm hôn nụ đã ngày phất phơ đã nghe mưa hát bao giờ? mưa thâm kim chín mưa mưa tỏ tình.   Thuyền Thuyền, cầm ngọn nước thờ ơ để cho rong tảo lên bờ ngủ hoang buồn đi quải gió theo đàn trường thiên thu thủy hồn tan nguyệt biều như tình còn chút lửa thiêu nghe mùa cổ điển dậy triều sóng đưa.   Sương Trắng Ðường Quê Gối hờ lên cánh tay đêm nhắm mắt còn thấy sao chìm dưới khe ôm vai hồn mộng nói về sương em chừ trắng đường quê mấy chiều.   Lượng Biển Khi về lượng biển bao dung lòng sông vợi sóng cho trùng hưng lên em ơi gạch ngói vẫn bền hàng mai chợ mốt nhà huyên tụ đoàn xuân về trời mộng đoan trang những hồn kim thạch nhắc hoàng cung xưa hồn bông trái giục đơm mùa cài cho em một nụ hờ nghiêng vai.

 

 

 

 

Trở về mục Đọc Thơ